Yemen'de uzun yıllardır devam eden iç savaşta taraflar arasında insani bir umut ışığı doğdu. Yemen hükümeti ile Husiler (Ensarullah Hareketi) arasında, toplamda 2900 esir ve tutuklunun karşılıklı olarak serbest bırakılmasını öngören kapsamlı bir takas anlaşması sağlandı. Bu mutabakat, savaşın başladığı 2014 yılından bu yana gerçekleştirilen en geniş çaplı esir değişimi olarak kayıtlara geçecek.
Maskat'ta Varılan Tarihi Mutabakat
Umman'ın başkenti Maskat'ta günlerdir devam eden yoğun görüşmelerin ardından taraflar nihai bir anlaşmaya vardı. Yemen hükümetinin müzakere heyeti başkanı Yahya Muhammed Kezman, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, anlaşmanın imzalandığını duyurdu. Kezman, mutabakatın esirler, zorla kaybedilenler ve alıkonulanlara ilişkin müzakerelerin 10'uncu turunda sağlandığını belirtti.
Anlaşma, Birleşmiş Milletler (BM) ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) himayesinde varıldı. Husilerin Esirler Komitesi'nden yapılan yazılı açıklamada, hükümet ile geniş kapsamlı bir takas üzerinde uzlaşıldığı teyit edildi.
Kimler Serbest Bırakılacak? Sayılar ve İsimler
Mutabakata göre, taraflar elindeki tutukluları serbest bırakacak. Husilerden 1700 esirin serbest bırakılacağı, buna karşılık Yemen hükümetinin elindeki 1200 esirin takas edileceği açıklandı. Serbest bırakılacaklar arasında 7 Suudi Arabistan ve 23 Sudan vatandaşının da bulunduğu aktarıldı.
Anlaşmanın en dikkat çeken isimlerinden biri ise Yemen Islah Partisi'nin önde gelen siyasetçisi Muhammed Kahtan oldu. Kezman, Husilerin serbest bırakacağı isimler arasında Kahtan'ın da yer aldığını doğruladı. Kahtan, 5 Nisan 2015'te Husiler tarafından alıkonulmuş ve o tarihten bu yana kendisinden haber alınamıyordu.
Uluslararası Toplumdan Olumlu Tepkiler
BM Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg, anlaşmanın "insani açıdan büyük önem taşıdığına" dikkat çekti. Grundberg, mutabakatın esirler ve ailelerinin yaşadığı acıları hafifletmeye katkı sağlayacağını vurguladı ve sürecin yeni anlaşmalar için zemin oluşturmasını temenni etti.
ICRC'nin Yemen'deki heyet başkanı Christine Cipolla ise esirlerin güvenli şekilde serbest bırakılması, nakli ve ülkelerine dönüşü için yardımcı olmaya hazır olduklarını bildirdi. Cipolla, tarafları taahhütlerini gecikmeden yerine getirmeye çağırdı.
Görüşmelere ev sahipliği yapan Umman da yaptığı yazılı açıklamayla anlaşmadan duyduğu memnuniyeti ifade etti. Maskat'taki müzakerelerde tarafların sergilediği olumlu yaklaşım sayesinde insani bir mutabakata varıldığı kaydedildi.
Yemen'deki Savaş ve Esir Krizi
Yemen'de, Aden merkezli hükümet güçleri ile başkent Sana dahil birçok bölgeyi kontrol eden Husiler arasındaki savaş yaklaşık 11 yıldır sürüyor. Taraflar arasında bugüne kadar birçok esir takası gerçekleştirilse de, ellerindeki esir sayısına ilişkin net bir bilgi bulunmuyor.
İnsan hakları örgütleri, Yemen'de halen yaklaşık 20 bin civarında esir ve tutuklunun bulunduğunu tahmin ediyor. En son, Nisan 2023'te İsviçre'de yürütülen müzakerelerin ardından, aralarında Suudi Arabistan ve Sudan vatandaşlarının da bulunduğu yaklaşık 900 kişi serbest bırakılmıştı.
Bu yeni ve kapsamlı anlaşma, ülkede kalıcı bir barışa giden yolda atılmış önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Ancak uzmanlar, anlaşmanın başarıyla uygulanmasının tarafların işbirliğine ve bölgesel desteğe bağlı olduğunun altını çiziyor.
