Bursa'nın İznik ilçesinde süren arkeolojik kazılarda, Roma ve Erken Bizans dönemine ait nekropol alanı Hisardere'de bulunan ve 3. yüzyıla tarihlendirilen 'Çoban İsa' freskinin temizlenerek koruma altına alınması için çalışmalar devam ediyor. Fresk, Anadolu'daki bilinen ilk ve şimdilik tek örnek olma özelliği taşıyor.
Anadolu'daki İlk ve Tek Örnek
Kazının bilimsel koordinatörü Prof. Dr. Aygün Ekin Meriç, bu seneki en önemli buluntulardan birinin, bir hipoje (yer altı mezar odası) içindeki bu fresk olduğunu vurguladı. Meriç, 'Çoban İsa' tasvirinin Erken Hristiyanlık Dönemi'nin ilk örneklerinden biri olduğunu belirterek, "İtalya'da benzer 300'e yakın örnek biliniyor. Ancak bu, Anadolu'daki ilk ve şimdilik tek duvar resmi olarak görülüyor" dedi.
Freskte, Hazreti İsa'nın çoban kıyafetleri içinde, omuzlarında bir, sağında ve solunda ise ikişer keçi ile tasvir edildiği görülüyor. Prof. Dr. Meriç, bu tasvirin İsa'nın 'yol gösterici' sıfatını vurguladığını ve mezar sahiplerine öteki dünyada rehberlik ettiği inancını yansıttığını ifade etti.
Zengin Bir Aileye Ait Mezar Odası
Freskin bulunduğu hipojenin, aristokrat veya zengin bir aileye ait olduğu düşünülüyor. Mezar odasının duvarlarında, mücevherli ve gösterişli kıyafetler içindeki mezar sahibi ile eşinin yanı sıra, onlara hizmet eden uşakların tasvirleri de yer alıyor. Doğu ve batı duvarlarında cennet bahçeleri, çiçekler, kuşlar ve girland (çelenk) motifleri bulunuyor.
Mezar odasında, bir kline (taş sedir) üzerinde bir erkek, bir kadın ve bir bebek iskeletine rastlandı. Zemin katında ise iki ayrı bireye ait iskeletler bulundu. İskeletlerin aşırı tahrip olduğu belirlenirken, kline üzerindekilerin olduğu yerde korunması ve üzerlerinin cam bir kapakla kapatılması planlanıyor.
Titiz Temizlik ve Koruma Çalışmaları
Prof. Dr. Meriç, fresklerin üzerinde zamanla oluşan kireç birikintisi ve toz tabakasının detaylı bir şekilde temizleneceğini açıkladı. Sağlamlaştırma işlemlerinin ardından başlayacak temizlikle, figürlerin detaylarının çok daha net ortaya çıkması bekleniyor. "Bazı yerlerdeki dökülmeler, temizlenip sağlamlaştırılıyor. Temizlendikten sonra freskler daha güzel bir şekilde ortaya çıkacak" ifadelerini kullandı.
Hisardere'deki kazı çalışmaları, 2018 yılında başladı. Kültür ve Turizm Bakanlığı izni ve Geleceğe Miras Projesi kapsamında, İznik Müze Müdürü Tolga Koparal başkanlığında, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi'nden bir ekip tarafından yürütülüyor. Kazılar, Roma ve Erken Bizans dönemi mezar geleneklerine ışık tutmayı amaçlıyor.
