Antalya'nın Alanya ilçesinde yer alan Syedra Antik Kenti'nde gerçekleştirilen arkeolojik kazılar, tarihi kentin geçmişteki ekonomik kimliğine dair çarpıcı bulgular ortaya koydu. Kazılarda tespit edilen 100'den fazla zeytinyağı işliği, Syedra'nın antik dönemde bölgenin önemli bir zeytinyağı üretim ve ticaret merkezi olduğunu kanıtlıyor.
3 Bin Yıllık Kentte Yoğun Üretim İzleri
Yaklaşık 3 bin yıllık bir geçmişe sahip olan Syedra Antik Kenti'ndeki kazı çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığının "Geleceğe Miras Projesi" kapsamında sürdürülüyor. Çalışmalara, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Turizm Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ertuğ Ergürer başkanlık ediyor. Helenistik, Roma, Bizans ve Anadolu Selçuklu dönemlerine ait izler taşıyan kent, stadyumu, tiyatrosu, hamamı ve sütunlu caddesi gibi yapıların yanı sıra, şimdi de zeytinyağı işlikleriyle öne çıkıyor.
Kazı Başkanı Doç. Dr. Ertuğ Ergürer, yaptığı açıklamada, kazı çalışmalarıyla açığa çıkarılan işlik sayısının 20'ye yakın olduğunu, ancak kentin genelinde yapılan taramalarda 100'ün üzerinde zeytinyağı işliği tespit edildiğini belirtti. Ergürer, "Bu sayılar, kentte çok yoğun bir zeytinyağı üretiminin gerçekleştiğini açıkça gösteriyor" dedi.
Kent İçindeki İşlikler Şaşırttı
Bulunan işliklerin en dikkat çekici yanı, konumları oldu. Genellikle antik kentlerde üretim atölyelerinin sur dışında veya kentin çeperlerinde kurulduğunu vurgulayan Ergürer, Syedra'da durumun farklı olduğunu ifade etti. Ergürer, "Zeytinyağı işliklerinin kent içinde, neredeyse her yapının altında olması bizim için ilginçti. Üzerlerinde 2 veya 3 katlı konutların bulunduğu yapıların zemin katlarında bu işlikler yer alıyor. Caddeye bakan taraflarında dükkanlar, üst katlarda ise yaşam alanları vardı. Bu durum, üretimin kent yaşamının merkezinde ve inanılmaz yoğunlukta yapıldığının göstergesi" şeklinde konuştu.
Ziyaretçilere Canlı Tarih Deneyimi
2024 yılında kentin güneybatı caddesinde, taşları ve malzemeleri orijinal yerinde duran çok iyi korunmuş bir zeytinyağı işliği daha gün yüzüne çıkarıldı. İşlikte, zeytinyağının depolandığı büyük çömlekler olan "pitos"lar da orijinal yerlerinde bulundu. Kazı ekibi, bu bulguları Kültür ve Turizm Bakanlığı ile paylaştıktan sonra, alanı ziyaretçilere antik üretim sürecini göstermek amacıyla ayağa kaldırmak için çalışma başlattı.
Doç. Dr. Ergürer, restore edilen işlikte ziyaretçilerin, zeytinlerin nasıl kırıldığını, ahşap pres mekanizmalarıyla yağın nasıl çıkarıldığını ve depolandığını görsel unsurlar ve bilgi tabelaları eşliğinde öğrenebileceğini söyledi. Bu alanın, Syedra için planlanan gezi güzergahına dahil edileceğini ve ziyaretçi kabulünün başlamasıyla tamamen açılacağını belirtti.
Ergürer, Milattan Sonra 4. yüzyıldan itibaren Batı Roma'daki karışıklıklar nedeniyle Anadolu'da yaşanan nüfus artışı ve üretim hareketliliğine de değindi. Syedra'nın kendi amforasını üreten ve "Ada Taş" limanına sahip bir kent olduğunu hatırlatarak, "Bu kadar yoğun bir üretim, kentin yalnızca kendi nüfusu için değil, mutlaka dış satım amacıyla yapılmıştır. Ürünler, büyük ihtimalle bu limandan Akdeniz'in diğer kıyılarına ihraç ediliyordu. Ticaret ağı içinde Syedra'nın zeytinyağı işlikleri büyük rol oynamış olmalı" dedi.
