Türkiye'de eğitim alanına yapılan yatırımlar son beş yılda büyük bir sıçrama kaydetti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan veriler, 2020 ile 2024 yılları arasında eğitim için yapılan toplam harcamanın 4 trilyon 533 milyar 281 milyon liraya ulaştığını ortaya koydu. Bu dönemdeki harcamaların her yıl kademeli olarak arttığı gözlemlenirken, toplam tutarın 2020'deki seviyenin 8,2 kat üzerine çıktığı görüldü.
Devlet ve Özel Kesimden Rekor Yatırım
Beş yıllık dönemde hem kamu hem de özel kesimin eğitime ayırdığı kaynaklar dikkat çekici bir artış gösterdi. Devletin eğitim harcamaları 2020 yılında 203 milyar 650 milyon lira seviyesindeyken, 2024 yılı itibarıyla yaklaşık %770'lik bir artışla 1 trilyon 777 milyar 837 milyon liraya yükseldi. Devlet, bu beş yılın toplamında eğitim için 3 trilyon 647 milyar 298 milyon lira kaynak kullandı.
Özel kesim harcamaları ise aynı dönemde benzer bir ivmeyle arttı. Hane halkları, özel kuruluşlar ve uluslararası kaynakları kapsayan bu grupta eğitim harcamaları %600 artış göstererek, 2020'deki 75 milyar 750 milyon liradan, 2024'te 529 milyar 535 milyon liraya çıktı. Özel kesimin beş yıllık toplam eğitim harcaması 1 trilyon 96 milyar 821 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Yıllara Göre Eğitim Harcamalarının Seyri
TÜİK verileri, harcamalardaki en belirgin sıçramanın 2022 sonrasında yaşandığını gösteriyor. 2020 yılında 267 milyar 596 milyon lira olan toplam eğitim harcaması, 2021'de 347 milyar 66 milyon liraya ulaştı. 2022'de 587 milyar 438 milyon lira olan harcama, 2023'te ilk kez 1 trilyon lira barajını aşarak 1 trilyon 130 milyar 844 milyon lira seviyesine yükseldi. 2024 yılında ise bu rakam 2 trilyon 200 milyar 338 milyon liraya çıkarak rekor kırdı.
En Büyük Pay Yükseköğretime Ayrıldı
Finansman kaynağına bakılmaksızın, eğitim harcamaları içinde en büyük payı yükseköğretim aldı. Devletin yükseköğretime ayırdığı bütçe, 2020'de 70 milyar 636 milyon lira iken, 2024 yılında 599 milyar 621 milyon liraya fırladı. Bu, yaklaşık sekiz katlık bir büyümeye işaret ediyor.
Özel kesim de yükseköğretime önemli yatırımlar yaptı. Hane halklarını da içeren özel harcamalar grubunun yükseköğretime yönelik harcamaları, 2020-2024 döneminde 26 milyar 341 milyon liradan 162 milyar 118 milyon liraya yükseldi. Bu veriler, Türkiye'de hem kamu hem de vatandaşlar nezdinde yükseköğretime verilen önemin finansal boyutunu açıkça ortaya koymaktadır.
Sonuç ve Geleceğe Bakış
Türkiye'nin 2020-2024 döneminde eğitime ayırdığı 4,5 trilyon liralık devasa kaynak, sektöre verilen stratejik önemi gözler önüne seriyor. Devlet harcamalarındaki yaklaşık %770'lik ve özel kesim harcamalarındaki %600'lük artış, eğitimin ülke gündemindeki merkezi konumunu pekiştiriyor. Özellikle yükseköğretim alanına yapılan yoğun yatırım, geleceğin nitelikli insan kaynağının yetiştirilmesi hedefiyle doğrudan bağlantılı görünüyor. Bu finansal çabanın, eğitim kalitesi ve erişilebilirliği üzerindeki somut etkilerinin önümüzdeki dönemde daha net görülmesi bekleniyor.
