İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Somali'nin ayrılıkçı bölgesi Somaliland'ı bağımsız ve egemen bir ülke olarak tanıma kararı aldıklarını duyurdu. Netanyahu, bu kararı alan ilk ülkenin İsrail olduğunu belirtti. Karar, Türkiye başta olmak üzere bölge ülkelerinden hızlı ve sert kınamalarla karşılandı.
Netanyahu'dan Tarihi Açıklama ve Davet
İsrail Başbakanı, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, Dışişleri Bakanı Gideon Saar'ın da katılımıyla Somaliland'ın sözde Cumhurbaşkanı Abdurrahman Muhammed Abdullah ile karşılıklı bir bildiri imzalandığını açıkladı. Netanyahu, bu adımın ABD Başkanı Donald Trump'ın girişimiyle imzalanan İbrahim Anlaşmaları'nın ruhuna uygun olduğunu iddia etti.
Netanyahu, tarım, sağlık, teknoloji ve ekonomi alanlarında kapsamlı iş birliği yoluyla Somaliland ile ilişkileri derhal genişletmeyi planladıklarını ifade etti. Ayrıca, sözde Somaliland Cumhurbaşkanı Abdullah'ı İsrail'e resmi bir ziyaret için davet etti. Açıklamayla birlikte, görüntülü görüşme ve imza törenine ait fotoğraflar da paylaşıldı.
Bölge Ülkelerinden Peş Peşe Sert Tepkiler
İsrail'in bu beklenmedik kararı, bölgede hızla yankı buldu. Türkiye, Mısır, Somali ve Cibuti dışişleri bakanları telefon görüşmesi gerçekleştirerek ortak bir tutum belirledi. Yapılan açıklamada, İsrail'in Somaliland'ı tanımasının tamamen kınandığı, Somali'nin birliği, egemenliği ve toprak bütünlüğüne tam destek verildiği vurgulandı.
Açıklamada ayrıca, Somali egemenliğine zarar verecek her türlü tek taraflı eylemin reddedildiği ve ülkenin meşru kurumlarına destek çağrısı yapıldı. Somali'nin birliğine aykırı paralel oluşumlar dayatma girişimleri de kınandı.
Türkiye'den Net ve Kararlı Mesaj
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede, İsrail'in açıklamasının Netanyahu hükümetinin bölgesel ve küresel düzeyde istikrarsızlık yaratmayı hedefleyen hukuk dışı eylemlerinin yeni bir örneği olduğunu belirtti. Keçeli, bu adımın Somali'nin iç işlerine açık bir müdahale niteliği taşıdığının altını çizdi.
Keçeli, Somali Federal Cumhuriyeti ve Somaliland bölgesinin geleceğine ilişkin kararların tüm Somalililerin iradesini yansıtacak şekilde alınması gerektiğini vurgulayarak, Türkiye'nin Afrika Boynuzu'nda barış ve güvenliğe verdiği önemi hatırlattı. Ankara'nın Somali'nin toprak bütünlüğünü kararlılıkla desteklemeye devam edeceği mesajını verdi.
İletişim Başkanı Burhanettin Duran da yaptığı açıklamada, İsrail'in kararını uluslararası hukukun açık ihlali olarak nitelendirdi. Duran, "Bu tutum, bölgede barış ve istikrar çabalarına zarar veren, soykırım ve işgal gibi karanlık bir sicile sahip Netanyahu hükümetinin sorumsuz tutumlarından biridir" ifadelerini kullandı.
Türkiye'nin Arabuluculuk Rolü ve Somaliland'ın Statüsü
Somaliland, 1991 yılında Somali'den tek taraflı ayrıldığını ilan etmiş, ancak bugüne kadar hiçbir Birleşmiş Milletler üyesi tarafından bağımsız bir devlet olarak tanınmamıştı. Uluslararası tanınma olmamasına rağmen, İngiltere, Etiyopya ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi bazı ülkelerin bölgede irtibat büroları bulunuyor.
Bu karmaşık bölgesel denklemde Türkiye, 2013 yılından beri Somali Federal Hükümeti ile Somaliland yönetimi arasındaki görüşmelerde kolaylaştırıcı rol üstleniyor. Ayrıca, Temmuz 2024'te başlatılan ve Etiyopya ile Somali arasındaki gerilimi çözmeyi hedefleyen "Ankara Süreci" de Türkiye'nin bölgedeki aktif ve yapıcı diplomasisinin bir göstergesi. Bu süreç kapsamında, 11 Aralık 2024'te Ankara Bildirisi imzalanmıştı.
Somali hükümeti ise İsrail'in kararını kesin bir dille reddetti. Somali yetkilileri, bu adımı kasıtlı bir saldırı ve yasa dışı bir hamle olarak değerlendirdiklerini açıkladı.
