Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski, gazetecilerle bir araya geldiği basın toplantısında, savaşı sona erdirmeyi hedefleyen kapsamlı bir 20 maddelik barış planını kamuoyuna duyurdu. Plan, geçtiğimiz hafta sonu Miami'de ABD ve Ukrayna heyetleri arasında yapılan görüşmelerde mutabakata varılan maddeleri içeriyor.
Planın Ana Hatları ve Güvenlik Garantileri
Zelenski, planı "savaşı sona erdirmenin ana çerçevesi" olarak nitelendirdi. Moskova yönetimine gönderilen belgede, Rusya'nın Ukrayna'ya yeniden saldırması durumunda ABD, NATO ve Avrupalı müttefiklerin koordineli bir askeri müdahalede bulunmasını öngören güvenlik garantileri yer alıyor. Bu, planın en kritik unsurlarından biri olarak öne çıkıyor.
Plan aynı zamanda, Ukrayna birliklerinin doğudaki belirli noktalardan çekilmesini ve bu bölgelerde silahlardan arındırılmış bir bölge oluşturulmasını öneriyor. Zelenski, "İki seçenek var. Ya savaş devam edecek ya da tüm potansiyel ekonomik bölgelerle ilgili bir karar alınması gerekecek" diyerek aciliyet mesajı verdi.
Donetsk'te Önerilen Düzenleme ve Referandum
Ukrayna lideri, özellikle Donetsk bölgesi için somut bir öneri sundu. Ukrayna'nın, halen kontrolü altında tuttuğu Donetsk'in yüzde 25'lik kısmındaki birliklerini 5, 10 veya 40 kilometre geri çekerek ekonomik bir bölge oluşturmaya ve fiilen askerden arındırmaya hazır olduğunu, ancak Rusya'nın da aynı adımı atması gerektiğini vurguladı.
Zelenski, burada kurulacak serbest ekonomik bölgenin Ukrayna yönetimi ve polisi altında olması gerektiğinin altını çizdi ve "kesinlikle Rus polisi altında olmamalı" ifadesini kullandı. Ayrıca, barış planının tamamı ve Donbas'ta potansiyel bir serbest ekonomik bölge fikri hakkında referandum yapılması gerektiğini söyledi. Toprak sorunları gibi hassas konuların ise "liderler düzeyinde" çözülmesi gerektiğini belirtti.
20 Maddelik Planın İçeriği
ABD ve Ukrayna'nın mutabık kaldığı plan, ABD Başkanı Donald Trump'ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un Ruslarla daha önce üzerinde anlaştığı 28 maddelik belgenin güncellenmiş hali olarak değerlendiriliyor. Planın öne çıkan maddeleri şunlar:
1. Ukrayna'nın egemenliğinin yeniden teyit edilmesi.
2. İki ülke arasında saldırmazlık anlaşması imzalanması.
3. Ukrayna'ya güçlü güvenlik garantileri sağlanması. Bu kapsamda, NATO'nun 5. maddesine benzer şekilde, bir saldırı durumunda askeri müdahale ve yaptırımların yeniden devreye girmesi öngörülüyor.
4. Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin barış zamanında 800 bin personelde kalması.
5. Ukrayna'nın AB üyesi olması ve Avrupa pazarına ayrıcalıklı erişim elde etmesi.
6. Rus saldırganlığının yol açtığı zararlar için tazminat sağlanması.
7. Zaporijya Nükleer Santrali'nin ABD, Ukrayna ve Rusya tarafından işletilmesi (henüz çözülmemiş konulardan biri).
8. Donetsk'te askerden arındırılmış veya serbest bir ekonomik bölge oluşturulması. Buna karşılık Rusya'nın Dnipropetrovsk, Sumy, Harkov ve Mykolaiv bölgelerindeki topraklardan askerlerini çekmesi (en tartışmalı ikinci konu).
9. Anlaşmanın uygulanmasının, ABD Başkanı Donald Trump liderliğindeki bir Barış Konseyi tarafından izlenmesi. İhlaller yaptırımlara tabi olacak.
10. Tüm tarafların anlaşmayı kabul etmesinin ardından derhal tam bir ateşkesin yürürlüğe girmesi.
Sonuç ve İleriye Dönük Süreç
Plan, savaşın sonlandırılması için kapsamlı bir yol haritası sunuyor. Ancak, toprak düzenlemeleri ve Zaporijya Nükleer Santrali'nin statüsü gibi konuların henüz netleşmemiş olması, müzakerelerin önündeki zorlukları gösteriyor. Zelenski'nin referandum vurgusu, nihai kararın halka sorulacağını işaret ederken, güvenlik garantileri ise Ukrayna'nın gelecekteki güvenliğini teminat altına alma arayışının bir yansıması. Tüm tarafların anlaşmayı kabulünün ardından yürürlüğe girecek ateşkes, bölgede kalıcı bir barışın temelini oluşturmayı hedefliyor.
