Türkiye'nin savunma sanayii ve stratejik teknolojiler için hayati öneme sahip nadir toprak elementleri (NTE) rezervleri, muhalefet partilerinin hedefi haline geldi. CHP başta olmak üzere muhalefet, Eskişehir'deki dev rezervin işletilmesini durdurmak için hukuki ve siyasi girişimlerde bulundu.
Belediyeden Engelleme Hamlesi ve Temelsiz İddialar
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı döneminde Berat Albayrak'ın girişimleriyle haritası çıkarılan NTE sahalarının işletilmesi yolunda önemli bir adım atılmıştı. Ancak, CHP'li Yılmaz Büyükerşen'in başkanlık yaptığı dönemde, Eskişehir Büyükşehir Belediyesi 2020 yılında Beylikova'da kurulması planlanan zenginleştirme tesisi için olumsuz görüş bildirdi. Belediye, 2021'de ise proje aleyhine dava açtı.
Dava dilekçesinde, proje için verilen Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporunun iptali talep edildi. Gerekçe olarak, "projenin kamu düzeni ve kamu yararına aykırı" olduğu ileri sürüldü. Ayrıca, maden çıkarımının radyoaktif kirliliğe yol açacağı gibi hiçbir bilimsel dayanağı olmayan iddialar da dile getirildi. Belediyenin kurum görüşüne, dönemin genel sekreteri ve şimdinin Belediye Başkanı Ayşe Ünlüce imza attı. Ünlüce, görüşünde bölgedeki tarım ve hayvancılığın radyasyondan etkilenebileceğini öne sürdü.
Dünyanın İkinci Büyük Rezervi ve Muhalefetin 'Siyasi Kaynakçılık' Suçlaması
Çin'deki Bayan Obo sahasından sonra dünyanın en büyük ikinci rezervi olan 694 milyon tonluk NTE yatağı, Eskişehir'in Beylikova ilçesinde keşfedildi. Sahada yapılan ilk çalışmalar, lantan, seryum, neodimyum ve praseodimyum gibi kritik minerallerin üretilebilir düzeyde olduğunu gösterdi.
Muhalefet, bir yandan hukuki yollarla projeyi engellemeye çalışırken, diğer yandan "NTE'ler ABD'ye satılacak" şeklinde asılsız iddiaları yaymaya başladı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, bu tutumu "siyasi kaynakçılık" olarak nitelendirdi. Bayraktar, "Biz 10 yıl boyunca 125 bin metre sondaj yaptık, 59 binden fazla numune analiz ettik. Tüm engellemelere rağmen pilot tesisi hayata geçirdik" dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan Net Mesaj ve Süreç Nasıl İlerledi?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, muhalefetin tutumunu daha önce yaptığı bir açıklamayla özetlemişti: "Beylikova'daki nadir toprak elementleri sahasının herhangi bir ülkeye verilmesi asla söz konusu değildir. Önce keşfi engellemeye çalıştılar, olmayınca işletilmesini sabote etmenin derdine düştüler. Denklem basit: mümkünse engelle, değilse itibarsızlaştır."
Tüm bu engelleme girişimlerine rağmen, 18 Nisan 2023 tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın katılımıyla Eti Maden Pilot Üretim Tesisi devreye alındı. Bu tesisle yılda 1200 ton cevher işlenecek. Endüstriyel ölçekli ana tesisin temellerinin ise 2026 yılında atılması planlanıyor. Bu adımla Türkiye, geleceğin stratejik madenleri arasında yer alan NTE'ler konusunda küresel bir oyuncu olma yolunda ilerliyor.
