Kuzey Yarım Küre için kış mevsiminin astronomik başlangıcı olarak kabul edilen 21 Aralık, aynı zamanda yılın en uzun gecesinin yaşandığı tarih. Bu özel günde, güneş ışınları Oğlak Dönencesi'ne dik açıyla ulaşıyor ve bu durum bir dizi coğrafi olayı tetikliyor.
21 Aralık Kış Gündönümünün Özellikleri
21 Aralık kış gündönümü, Güneş'in Oğlak Dönencesi üzerinde tam tepe noktasında göründüğü andır. Bu konum, Kuzey Yarım Küre'de gündüz süresinin minimuma, gece süresinin ise maksimuma ulaşmasına neden olur. Aynı tarih, Güney Yarım Küre'de ise yaz mevsiminin başlangıcı ve en uzun gündüzün yaşandığı gün olarak kayıtlara geçer.
Bu tarihten itibaren Kuzey Yarım Küre'de günler yavaş yavaş uzamaya, geceler kısalmaya başlar. Tam tersi şekilde, Güney Yarım Küre'de ise günler kısalır. Bazı kültürlerde bu tarih kışın başlangıcı sayılırken, bazılarında ise kış mevsiminin tam ortası olarak değerlendirilir.
Gündönümünde Yaşanan Coğrafi Olaylar
Güneş ışınlarının Oğlak Dönencesi'ne dik geldiği 21 Aralık'ta şu durumlar gözlemlenir:
- Güneş ışınları Güney Yarım Küre'ye en dik, Kuzey Yarım Küre'ye ise en eğik açılarla ulaşır.
- Öğle vakti, Oğlak Dönencesi üzerinde dikey duran cisimlerin gölgesi oluşmaz.
- Aydınlanma çizgisi Kutup dairelerinden geçer. Bu nedenle Kuzey Kutup Dairesi'nde 24 saat süren gece, Güney Kutup Dairesi'nde ise 24 saat süren gündüz yaşanır.
- Güneş ışınlarının atmosferde en kısa yolu katettiği yer Oğlak Dönencesi'dir.
- Oğlak Dönencesi'nden geçen karaların iç kesimleri, Dünya'nın en sıcak bölgeleri arasında yer alır.
Türkiye'de En Uzun Gece Nerede Yaşanacak?
Ülkemiz Kuzey Yarım Küre'de yer aldığı için 21 Aralık'ta en uzun geceyi biz de yaşıyoruz. Ancak bu süre coğrafi konuma göre değişiklik gösteriyor. Türkiye'de en uzun gece, en kuzeydeki ilimiz olan Sinop'ta gözlemlenecek. Güneye indikçe gece süresi kısalacak.
Diğer Önemli Gündönümü ve Ekinoks Tarihleri
21 Aralık dışında yıl içinde üç önemli astronomik tarih daha bulunuyor:
21 Mart (İlkbahar Ekinoksu): Gece ve gündüz süreleri tüm Dünya'da eşitlenir. Kuzey Yarım Küre'de ilkbahar, Güney Yarım Küre'de sonbahar başlar.
21 Haziran (Yaz Gündönümü): Kuzey Yarım Küre'de yılın en uzun gündüzü ve en kısa gecesi yaşanır. Yaz mevsimi başlarken, Güney Yarım Küre'de kış başlangıcıdır.
23 Eylül (Sonbahar Ekinoksu): Gece ve gündüz yeniden eşitlenir. Kuzey Yarım Küre'de sonbahar, Güney Yarım Küre'de ise ilkbahar mevsimine geçiş olur.
21 Aralık kış gündönümü, doğanın döngüsünün ve mevsimlerin değişiminin en net gözlemlenebildiği astronomik olaylardan biri olarak her yıl merakla takip ediliyor.
