Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF-Türkiye), Türkiye'nin düşük karbonlu ekonomiye geçiş sürecini finanse etmek için kapsamlı bir mekanizma önerisi sundu. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) desteği ve Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFİA) danışmanlığında hazırlanan "Türkiye için Adil Geçiş Finansmanı Mekanizması Önerisi" başlıklı raporun bulguları, 28 Aralık 2025 tarihinde düzenlenen bir toplantıyla paylaşıldı.
Raporun Temel Önerisi: Ulusal Adil Geçiş Fonu
Raporda öne çıkan en somut öneri, Ulusal Adil Geçiş Fonu'nun kurulması. Önerilen fon, üç ana kaynaktan beslenecek: merkezi bütçe, karbon fiyatlandırmasından elde edilecek gelirler ve uluslararası iklim finansmanı. Bu yapı, dönüşümün mali yükünün tek bir kaynağa bağlı kalmadan, sürdürülebilir bir şekilde karşılanmasını hedefliyor.
WWF-Türkiye İklim ve Enerji Programı Müdürü Tanyeli Sabuncu, önerilen mekanizmanın detaylarını açıklarken, "Türkiye'de kimseyi geride bırakmayacak, sürdürülebilir ve adil bir gelecek için kurulmasını önerdiğimiz bu mekanizma ağırlıklı olarak merkezi bütçeye dayalı, çok paydaşlı bir yönetişim yapısına sahip, hibe temelli bir yapı öngörüyor" ifadelerini kullandı.
Neden Bu Fon Acil Bir İhtiyaç?
Rapor, Türkiye'nin enerji, sanayi ve ulaşım sektörlerinin toplam emisyonların %70'inden fazlasına neden olduğuna dikkat çekiyor. Enerji üretimindeki fosil yakıt bağımlılığı ve sanayideki yüksek karbon yoğunluğu, dönüşümü kaçınılmaz ve acil kılıyor. Ancak bu geçiş, yalnızca çevresel değil, aynı zamanda ciddi sosyal ve ekonomik sonuçlar da doğurabilir.
Bu nedenle raporda, adil geçişin sadece bir iklim politikası aracı olarak değil; istihdam, sanayi dönüşümü, bölgesel kalkınma ve sosyal politikaları bir arada ele alan bütüncül bir strateji alanı olarak görülmesi gerektiği vurgulanıyor. Fon kaynaklarının sadece teknik altyapı projelerine değil, iş gücünün yeniden eğitimi, gelir desteği ve yerel kalkınma programlarına da sistematik olarak aktarılması öneriliyor.
Uzmanlar Ne Dedi?
Raporun lansman toplantısında SEFİA Araştırma Direktörü Ayşe Ceren Sarı sunum yaparak bulguları paylaştı. Sarı, "Adil geçişin toplumsal ve bölgesel kalkınma açısından sürdürülebilir olabilmesi için uluslararası fonlar önemli olmakla birlikte, çekirdek finansman mutlaka ulusal bütçe ve kalıcı gelir kaynaklarına dayanmalı, çok katmanlı ve çok paydaşlı bir yönetişim yapısı oluşturulmalıdır" dedi.
Toplantıda ayrıca "Adil Geçişin Finansmanı ve Politika Zemini: Fosil Yakıt Teşviklerinden Belem Mekanizmasına" başlıklı bir panel düzenlendi. Prof. Dr. Sevil Acar Aytekin ve Yael Taranto'nun katıldığı panelde, fosil yakıt teşviklerinin dönüştürülmesi ve AB'nin sınırda karbon düzenlemesi (Belem Mekanizması) gibi konuların Türkiye ekonomisi ve adil geçiş süreci üzerindeki potansiyel etkileri masaya yatırıldı.
"Adil Geçişin Finansmanının Güçlendirilmesi" projesi kapsamında hazırlanan bu rapor, Türkiye'nin karbonsuzlaşma yolculuğunda sadece çevreyi değil, çalışanları, sektörleri ve tüm bölgeleri kapsayacak finansal bir yol haritası sunmayı amaçlıyor. Önerilen fon mekanizması, politika yapıcılar için somut bir başlangıç noktası oluşturuyor.
