Yeni yıl yaklaşırken birçok kişinin zihni, farkında olmadan bir "yeniden başlama" moduna geçiyor. Pazartesi sendromundan ay başı planlarına kadar beynimiz, belirli zaman dilimlerini birer dönüm noktası olarak algılamaya meyilli. Bu durum, yeni yılı büyük hedefler koymak için ideal bir zaman gibi hissettiriyor. Ancak uzmanlara göre, tam da bu noktada hedefleri daha en başından başarısızlığa sürükleyen kritik bir hata yapılıyor.
Beynin "Temiz Sayfa Etkisi" ve Yıl Sonu Muhasebesi
Uzman Klinik Psikolog Beste Çokaygil, her yılın sonunda zihnimizde sessiz bir muhasebe sürecinin başladığını belirtiyor. Çokaygil, yeni yılın birçok kişiyi hedef belirleme moduna soktuğunu, fakat araştırmaların büyük hedeflerin çoğunun Şubat ayı bile olmadan terk edildiğini gösterdiğini vurguluyor. Bunun temel sebebi, beynin büyük ve radikal değişimlere değil, küçük ve sürdürülebilir adımlara daha iyi uyum sağlaması.
İnsan beyninin belirli tarihlere anlam yüklemeye eğilimli olduğunu söyleyen Çokaygil, "Pazartesi, ay başı, doğum günleri... Bu tarihlerin her biri zihinde 'yeni bir başlangıç' duygusunu tetikler" diyor. Psikolojide "Fresh Start Effect" (Temiz Sayfa Etkisi) olarak adlandırılan bu durum, yeni yıl yaklaşırken çok daha belirgin hale geliyor. Yeni yıl düşüncesi, beynimize geçmişin geride kaldığı ve yeniden başlama zamanının geldiği mesajını veriyor.
Yıl Sonu Duygusallığı Bir Gelişim Göstergesi
Yıl sonuna yaklaşıldığında hafızanın doğal olarak geriye dönük çalışmaya başladığına dikkat çeken Çokaygil, bu durumu beynin "kapanan döngüleri tamamlama" eğiliminin bir sonucu olarak açıklıyor. Bu dönemde birçok kişi kendine "Bu yıl nasıl geçti?", "Neleri başardım?" gibi sorular yöneltiyor. Çokaygil, yıl sonu duygusallığının bir zayıflık değil, kişinin iç gelişiminin önemli bir göstergesi olduğunun altını çiziyor. Bu sürecin bazılarında huzur, bazılarında ise hafif bir endişe oluşturabileceğini ve her iki duygunun da normal olduğunu ifade ediyor.
Yeni Yıl Kaygısıyla Başa Çıkmanın Yolu
Yeni yılın herkes için heyecan verici olmadığını belirten Çokaygil, sosyal medya paylaşımları, çevrenin soruları ve kişisel değerlendirme sürecinin bir baskı oluşturabileceğini söylüyor. "Herkes ilerliyor, ben yerimde sayıyorum" gibi düşüncelerin "yetişememe" hissinden kaynaklandığını aktarıyor. Zihnimizin yıl bittiğinde defterin tamamen kapanması gerektiğini sandığını, ancak gerçeğin böyle olmadığını vurguluyor. Çokaygil'e göre, bu kaygıyı yönetmenin en sağlıklı yolu kişinin kendine "Hiçbir şey bitmedi. Her şey devam ediyor" cümlesini hatırlatması.
Küçük Adım Teorisi: Kalıcı Değişimin Sırrı
Uzman Klinik Psikolog Beste Çokaygil, yeni yıl hedeflerinin kalıcı olması için kritik bir tavsiyede bulunuyor: Büyük ve ulaşılmaz hedefler yerine küçük, sürdürülebilir adımlar atmak. Psikolojide "Küçük Adım Teorisi" olarak tanımlanan bu yaklaşımda, küçük eylemler başarıya dönüştükçe beyinde dopamin salgılanıyor ve kişi davranışı tekrar etmeye motive oluyor.
Çokaygil, somut örnekler veriyor: "Her gün 10 bin adım" gibi iddialı bir hedef yerine "Günde 5 dakika yürüyüş" ile başlamak veya "Bu yıl çok kitap okuyacağım" demek yerine "Her gün 2 sayfa" hedefi koymak çok daha kalıcı sonuçlar doğuruyor. Hedeflerin sürdürülebilir olmasının sırrının, küçük bitişlerin büyük bir kararlılığa dönüşmesinde yattığını ifade ediyor.
Bu bilgiler, 31 Aralık 2025 tarihinde İHA tarafından kamuoyu ile paylaşılan Uzman Klinik Psikolog Beste Çokaygil'in açıklamalarına dayanmaktadır.
